Uşak Şehrinin güneyinden başlayıp doğusuna uzanan Çivril Yolu üzerinde ki Kara Seydi Tekkesinden Göğem Köyünde ki Sarı Dede Yatırına uzanan unutulmuş “Tarihi Tekke Yolu” bulunur.
Rivayet olunur ki; Osmanlı Dönemi, yılın belli zamanında iki tekke arasında şeyh ve dervişanın kudüm ve tefler eşliğinde söylediği ilahilerle yürünen bir zikir alayı düzenlenirdi. Yöre Halkının pirleri tarafından rivayet edilen bu zikir alayı ve zikir yolu günümüzde unutulmuş durumdadır. Bu ritüelin mahiyeti hakkında fazla bir bilgiye sahip değiliz.
Yöre Halkının Rivayetlerinde Tarihi Tekke Yolu
Tarihi Tekke Yolu hakkında Uşak ili merkez köylerinden Kırka Köyü eşrafından emekli din dersi öğretmeni Seyfi Karagöz şöyle bahsetmektedir;
Seyfi Hocam bu tarihi tekke yolu hakkında ne biliyorsunuz?
Ben Kırka Köylüyüm. Köyün yaşlılarından ve büyüklerimden duyduğum kadarıyla köy mezarlığında bulunan “Sarı Dede Yatırı” yanında bulunan köy odasının önünden tef çalarak ilahiler söyleyen dervişler geçermiş. Ayrıca Kırka-Kabaklar-Muharremşah arasında bu tekke yoluna eklenen “Abdal Yolu” denen ikinci bir yol vardır.
Seyfi Karagöz ile Mart 2021 tarihli söyleşimden
Uşak ili merkez köylerinden Muharremşah Köyü eşrafından Uşak Üniversitesinde Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Barış Metin ise bu yoldan şöyle bahsetmektedir;
Barış Hocam sizin köyden de geçtiği rivayet edilen tekke yolunu hiç duydunuz mu?
Bu tekke yolunu büyüklerimden duydum. Ben pek efsanelere rağbet eden biri değilim. Ama bu yolun geçtiği yerde ailemin bir tarlası var. Her sene burayı sürer ve ekeriz. Koca tarlaya ektiğimiz mahsul büyüyüp boy verirken ince bir patikayı andıran bir hat boyunca mahsul gelişmemekte ve yol ortaya çıkmaktadır. Bu beni oldukça şaşırtmıştır.
Doç. Dr. Barış Metin ile 20 Mart 2016 tarihli söyleşimden
Tarihi Tekke Yolu Ritüelinin Mahiyeti Neydi?
Bu tarihi tekke yolu güzergahı üzerinde halk tarafından itibar edilen 8 yatır ve türbe mevki mevcuttur. Her sene konar-göçer yörük aşiretlerinin yürüdüğü göç yolu Denizli yöresinden Uşak’a uzanıp oradan Murat Dağında sonlanırken tam olarak bu hat üzerinden geçer. Mezkur yatır ve türbe yapıları muhtemelen tarihte tekke ve zaviye olarak hizmet vermiş yapıların günümüzde ki bakiyeleridir.
Selçuklu Devleti’ nin ilk devirlerinde Anadolu’ da yerleşim usulünde, bir çok köylere isimlerini veren boş ve ıssız yerlerde yerleşip oraları imar ve iskan eden dervişler ve onların faaliyet merkezi olan zaviyeler kendiliğinden bir kolonizasyon ve iskan hareketini temsil ediyordu. Tekke ve zaviyeler; tarikata mensup dervişlerin, bir şeyhin idaresinde topluca yaşayıp, gelip geçen yolculara bedava yiyecek, içecek ve yatacak yer sağlayan yerlerdir.
Muhtemelen; Murat Dağına yaz aylarını geçirmek üzere güneyde ki kışlaklarından oldukça uzun bir yol kat ederek gelen yörükler , mezkur tarihi tekke yolu üzerinde ki dervişler tarafından ağırlanırdı. Bu mekanlarda mola veren yörüklerin Murat Dağına doğru uğurlanmasında oluştuğunu düşündüğüm tarihi tekke yolunda dervişler kudüm ve teflerle söylenen ilahiler ve zikirler bu ritüeli tamamlıyordu.
Tarihi Tekke Yolu Güzergahları
Tarihi Tekke Yolu tam olarak nerede başlar nerede biter bilemiyoruz. Lakin rivayetin geçtiği köylerde bulunan kutsal mekanlar üzerinden bir güzergah oluşturdum.
Bu tarihi tekke yolu güzergahı üzerinde veya yakınında bulunan kutsiyet atfedilen mekanlar şöyledir;
- Sarı Baba Türbesi: Köyün doğu yönündeki ormanlık alanın içinde “Sarı Baba Türbesi “namıyla bilinen yerde bir ulu zat metfundur. Türbenin kitabesi vardır; “Uşşak kazası Göğem karyesinde Sarı Baba türbesini Kurt Mollaoğlu Kurt Bektaş Ağa inşa eylemiştir-1864”diye yazmaktadır. Yapılış kitabesi mi? ya da tamir kitabesi mi? olduğu bilinmemektedir. Uşak kazası Akse çamlığı muhitinde yatırı bulunan Kurt Baba ile bağı olduğu düşünülebilir.
- Yahya Dede( Şeyh Yusuf) Zaviyesi: Uşak Merkez Köylerinden Karlık Köyü girişinde bir türbe yapısıdır. Yöre halkı Yahya Dede olarak bilse de Germiyanoğulları Beyliğinin en parlak devirlerini yaşadığı Alişir oğlu Yakup Bey(Miladi 1302-1340) zamanında yaşamış Şeyh Yusuf oğlu Ümran adına “Şeyh Yusuf Zaviyesi” olarak kayıt edilmiştir. Türbede Roma döneminden kalma devşirme taşlar kullanılmıştır. Mezarı kat be kat örtülerle örtülü olup sanduka şeklindedir. Mezar başlığında sarık yoktur.
- Sarı Dede Yatırı: Uşak ili merkez köylerinden Kırka Köyü Mezarlığında bulunmaktadır. Mezar taşı; Roma Döneminden kalma devşirme bir taşın dikildiği yazısız bir şahidedir.
- Kabaklar Tekkesi: Uşak Merkez Köylerinden Kabaklar Köyü Cami Bahçesinde Halvetilik Tarikatının Pirlerinden Şeyh Alaaddin Uşşakî ve Şeyh Ahmet Semerkandi’ ye ait 2 türbe bulunmaktadır. Türbelerin orijinal yapısı muhtemelen 1922 Yunan Yangınında yıkılmış sonrasında betonarme yapıda tekrar inşa edilmiştir.
- Gumbar Dede Yatırı: Uşak İli Merkez Köylerinden İkisaray Köyü merasında bulunur. Mezar taşı; Roma Döneminden kalma devşirme bir taşın dikildiği yazısız bir şahidedir.
- Çakmak Dede Türbesi: Yunan İşgali döneminde yandıktan sonra yakın dönemde betonarme olarak yeniden inşa edilmiştir.
- Sarı Dede Yatırı: Uşak ilinin merkez köylerinden Kalfa Köyü İlkokulu bahçesinde yer alır. Mezar taşı; Roma Döneminden kalma devşirme bir taşın dikildiği yazısız bir şahidedir.
- Kara Seydi Türbesi : Uşak-Çivril yolu üzerinde ki bu türbe yıkılarak eski Uşak Belediye Mezbahanesi yapılmıştır. Günümüze ulaşamamıştır.
