Uşak İli Sivaslı İlçesi Hakkında

Sivaslı İlçesi yüzölçümü bakımından Uşak Şehrinin Karahallı İlçesinden sonra en küçük ilçesidir. Sivaslı İlçesi Uşak- Denizli karayolu üzerinde bulunması itibariyle kalkınma potansiyeli olan önemli bir konum sahibidir. Ayrıca Büyük Menderes Nehrinin su toplama havzası içinde asal bir pozisyondadır.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Sivaslı İlçesi İdari Konumu

Sivaslı İlçesi; günümüzde idari açıdan Uşak iline bağlı yer alan bir yerleşimdir. İdari açıdan Uşak iline bağlı olan 5 ilçeden biridir.

Sivaslı İlçesi’nin tarihi seyri içinde idari konumu kronolojik olarak şöyledir;

• Türk-İslam hakimiyetine girdiği 1176 yılı Miryakefalon Savaşı sonrası Anadolu Selçuklu hakimiyetinde Kütahya Sancağı Çivril (Şeyhlü-Işıklı) Kazasına bağlı bir köy olarak iskân edilmiştir.
• Germiyanoğlu Beyliği döneminde Kütahya Vilayeti Uşak Kazasına bağlı bir köy olarak konumunu devam ettirmiştir.
• Osmanlı Devleti Döneminde Kütahya Vilayeti Uşak Kazasına bağlı bir köy olarak konumunda bir değişiklik olmamıştır.
• Osmanlı Devleti’nin II. Meşrutiyet Döneminde 1908 yılında Kütahya Vilayeti Uşak Kazasına bağlı bir nahiye haline dönüştürülmüştür.
• 14 Şubat 1915 tarihinde Sivaslı ve Karahallı nahiyeleri eşraf tarafından yapılan Karahisar-ı Sahip livasına bağlı Çivril (Işıklı) Kazasına bağlanma istekleri Hüdavendigar Vilayet Meclisince ret edilmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti Döneminde 1948 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur.
• 9 Temmuz 1953 tarihinde 6129 sayılı Yasa ile vilayet haline getirilen Uşak’a bağlı kaza merkezi haline gelmiştir.

Sivaslı İlçesi Coğrafi Konumu

Sivaslı İlçesi; Batı Anadolu’nun İç Ege Bölgesi yerleşimlerinden Uşak Şehri’nin güneydoğusunda ve il merkezine 35 km uzaklıktadır. Sivaslı İlçesinde 2020 yılı sayımına göre 26.190 kişi yaşamaktadır.

Uşak Şehrini diğer illere bağlayan ana yollar üzerinde bulunan üç yerleşim bulunmaktadır:

• Uşak-Denizli karayolu üzerinde bulunan Sivaslı İlçesi
• Ankara-İzmir karayolu üzerinde bulunan Banaz İlçesi
• Ankara-İzmir karayolu üzerinde bulunan Uşak Şehir Merkezi

Sivaslı İlçesi’ni çeviren diğer yerleşimler şunlardır;

• Kuzeyinde Uşak’ın Banaz İlçesi
• Doğusunda Afyon ‘un Sandıklı İlçesi
• Güneyinde Denizli’nin Çivril İlçesi
• Güneybatısında Uşak ‘ın Karahallı İlçesi
• Batı ve kuzeybatısında Uşak Şehri Merkez İlçesi

Sivaslı İlçesi; yaklaşık 507 km² yüzölçümüne sahip olup ortalama rakımı ise 1187 metredir. Sivaslı ilçesinin alanı Harita Genel Komutanlığı’nın yaptığı ölçümlere göre 506 km², ilçe tarım müdürlüğü verilerine göre 551 km², bazı kaynaklarda ise 486 km² olarak verilmiştir. Eldeki diğer veriler ve sayısal harita üzerinde yaptığımız ölçümler ilçenin alanının 480 km² civarında olduğunu göstermektedir.

Sivaslı İlçesine Bağlı Yerleşimler

Sivaslı; TBMM’ sinde 9 Ağustos 1953 tarihinde görüşülüp kabul edilen “Yeniden bir vilâyet (Uşak) ve dört kaza kurulması hakkında Kanun” kapsamında nahiye iken kaza idaresine kavuşmuştur. Bu tarihten önce Sivaslı Nahiyesine bağlı 22 köy bulunmaktadır. Sivaslı nahiyesinin kazaya tahvil edilmesiyle 21 köy bağlanmıştır. Alfaklar Köyü yakınlığı gözetilerek Karahallı Kazasına bağlanmıştır.

Sivaslı Nahiyesinde Uşak’ın il olduğu 9 Ağustos 1953 tarihinden önce bağlı bulunan 22 köy şöyle sıralanmıştır;

1. Akarca Köyü
2. Azizler Köyü
3. Budaklar Köyü
4. Cinoğlu Köyü
5. Dedeballar Köyü
6. Eldeniz Köyü
7. Erice Köyü
8. Yeni Erice(Erice Çiftliği) Köyü
9. Hacım Köyü
10. Hanoğlu Köyü
11. Karaboyalık Köyü
12. Ketenlik Köyü
13. Kökez Köyü
14. Ağaçbeyli (Goreş/Kureyş) Köyü
15. Pınarbaşı Köyü
16. Salmanlar Köyü
17. Samatlar Köyü
18. Sazak Köyü
19. Tatar Köyü
20. Yayalar Köyü
21. Selçikler Köyü
22. Alfaklar Köyü( Uşak’ın il olmasıyla beraber Karahallı İlçesine bağlanmıştır.)

Sivaslı İlçesi’nin Osmanlı Devleti II. Bayezid dönemi Durumu

Kütahya Sancağının en eski tarihli yerleşim kayıtlarını içeren Osmanlı Devleti II. Bayezid dönemi (22 Mayıs 1481 – 24 Nisan 1512) 45 numaralı Tapu Tahrir Defteri Kütahya Sancağı Uşak Kazasına bağlı Sivaslu Karyesi hakkında bilgi verir;

Hane:33 Kişi

Asker:37 Kişi

Bekar:2 Kişi

İmam:1 Kişi

Çift Vergisi Mükellefi: 10 Kişi(Klasik tımar sisteminde her köylü ailesinin işlettiği toprak parçası 60-150 dönüm arasında çift vergisi alınırdı.)

Nim Vergisi Mükellefi:3 Kişi (işlettiği toprak parçası 60-150 dönümün yarısı kadar ise Nim Vergisi alınırdı.)

Bennak Vergisi Mükellefi:19 Kişi(Bu miktarlardan daha az toprağı olan veya hiç toprağı olmayan kişiler ise Bennak Vergisi öderdi.)

Kara Vergisi Mükellefi:3 Kişi(II. Beyazıt Kanunnamesi ile Yörüklerden de alınmaya başlayan vergi çeşidi)

Bu vergi defterine göre Sivaslı Karyesi(Köyü)nde Buğday, Arpa, Mercimek, Yulaf, Üzüm, Bostan ve Palamut ziraatı yapılmaktadır.

Başbakanlık Osmanlı Arşivi 45 numaralı Tapu Tahrir Defteri

Sivaslı İlçesi Dağları

Sivaslı İlçesi arazisinin en yüksek dağı Bulkaz Dağı’dır. Bulkaz Dağının deniz seviyesinden yüksekliği 1990 metredir. Bulkaz Dağları’nın devamı niteliğindeki güney ve kuzey istikametinde uzanan Karanlıcak tepe (1876 m.), Kiraz tepe (1739 m.), Soğucak tepe (1664 m.) Sazak Tepesi (1654 m), Sürtep Tepe (1650 m), Erice Tepe (1579 m) ve Cılbak Tepe (1154 m) yer almaktadır. Tüllüce, Taşlık, Koru tepeleri ise yer yer 1100 m’ ye kadar ulaşan uzantılarıdır.

Sivaslı ilçesinin doğu yönünde bulunan Bulkaz Dağları Uşak-Afyon sınırı boyunca uzanarak Denizli-Uşak il sınırının olduğu yerde Kuruçay vadisi ile ikiye ayrılır;

• Güney kısmına Bulkaz Dağı
• Kuzey kısmına da Kocadağ adı verilir.

Bulkaz Dağı; İç Ege Bölgesinde Ege ile Orta Anadolu arasında bir eşik oluşturduğu için morfolojik bakımdan “İç Batı Anadolu Eşiği” şeklinde isimlendirilen alanda yer alır. Zengin su kaynaklarına sahip olan dağ, bitki örtüsü bakımından fazla zengin değildir. Çam, ardıç ve meşeden oluşan ormanlar bulunur. Burgaz Dağı; şist ve mermer ile kalker yapılıdır. Arazi doğudan batıya doğru alçalma gösterir.

Yükselti farkının fazla olduğu dağın güney eteklerinde iki önemli fay hattı bulunmaktadır. Sahadaki tektonik hatlar genellikle NE-SW doğrultusunda uzanmaktadır. Burgaz Dağını; doğu-batıdan ve Kuzey-Güney yönlü eğim atımlı fay sınırlandırmaktadır. Dağın asimetrik bir profile sahip olmasında bu tektonik yapının etkisi vardır. Fay dikliğini Kuru Çay, Kırmalı Dere, Kızıl Dere, Çamlı Dere, Payam alanı Dere, Dövüş Dere gibi akarsular parçalamıştır. Akarsuların Burgaz Dağı’ndan plato sahasına indikleri kesimde birikinti koni ve yelpazeleri bulunmaktadır. Sivaslı bu birikinti konilerinin birinin üzerinde kurulmuştur.

Bulkaz Dağı; Banaz Çayı havzası ile Sandıklı ve Çivril çöküntü ovaları arasında kuzey-güney yönünde uzanır. Bulkaz dağının batı yamaçları Banaz Çayı ve kollarının içinden aktığı dar ve derin vadilerle yarılmıştır. Sahanın batısında kuzey-güney yönünde uzanan Sivaslı Ovası bulunur. Tarım alanlarının büyük bir kısmı buradadır. Ova batıya doğru hafif eğimlidir. Doğuda 1000 m’ye çıkan yükselti batıda 800m’ye kadar düşer. Ovada yer yer tepelik alanlar bulunur. Özellikle güneybatı ve kuzeydoğuya doğru dalgalı ve tepelik alanlar hâkimdir.

Yrd. Doç. Dr. Yahya KADIOĞLU-SİVASLI’DA (UŞAK) ALTERNATİF ÜRÜN DENEMELERİNE BİR ÖRNEK: ÇİLEK YETİŞTİRİCİLİĞİ-MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 16, TEMMUZ- 2007, İSTANBUL

Sivaslı İlçesi Ovası

Sivaslı toprakları birçok vadiyle yarılmış dalgalı yaylalar görünümündedir. Akarsuların yardığı vadiler akarsuların akış hattında getirdiği alüvyonlarla kaplıdır. Bu yaylalar kuzeydoğudan güneybatıya doğru alçalarak bazı kesimlerde hafif dalgalı bir görünüş alırlar.

İl arazisi genel olarak dalgalı plato görünümündedir. Kuzey ve doğu kesimleri dağlık, güney ve batı kesimleri ise ovalar ve dalgalı arazilerden oluşmaktadır. Sivaslı İlçesi köyleri Pınarbaşı, Sivaslı, Erdeniz hattı boyunca yayılış gösteren birikinti koni ve yelpazesini oluşturan kolüvyal depolar lapya gibi mikrokarstik şekilleri maskelemiştir.

Ancak kolüvyal depoların süpürülmüş olduğu yerlerde karstik şekiller yüzeyde görülebilmektedir. Karahallı-Sivaslı-Yayalar-Çokaklı arasındaki alan örtülü karst sahasıdır.

Sivaslı İlçesi Yerüstü Su Kaynakları

Sivaslı İlçesinin idari sınırları Büyük Menderes Nehri’nin Su Toplama Havzası ‘nda yer alır. Menderes Nehri’nin Su Toplama Havzasında yer üstü ve yer altı su kaynaklarının önemli bir bölümü Sivaslı İlçesinde yer alır. Ege Bölgesinin en büyük nehri olan Büyük Menderes nehrinin toplam uzunluğu 529 km’dir. Sivaslı İlçesinde bulunan yer üstü su kaynakları şunlardır;

• Banaz Nehri; Sivaslı İlçe Merkezi konum olarak Büyük Menderes nehrine kuzeyden karışan Banaz Nehri ve Hamam Çayı arasında Bulkaz dağının batı eteğinde kurulmuştur. İlçenin doğusu dağlık alanlardan, batısı düzlüklerden meydana gelir.Murat dağının güney eteklerindeki pınarlardan kaynaklarını alan Banaz Nehri (175 km) Büyük Menderes nehrinin en uzun kollarından birini oluşturur.
• Kuruçay; Banaz Nehri’ne Sivaslı’yı sulayarak katılan Denizli-Uşak ve Afyon-Uşak il sınırını oluşturan Kuruçay’dır. Kuruçay’a katılan Kırmalı Dere, Kızıl Dere, Çamlı Dere, Payam alanı Dere, Dövüş Dere isimli akarsu kolları bulunur. Afyon Karagedik’ ten doğarak Sandıklı Hocalar üzerinden iki kola ayrılır; Bir kolu Ayvacık-Kaylı-Ahat köyü doğrultusunda ilerleyerek Ahat köyüne doğru yönelip Ahat Gölet’inde sonlanır. Diğer bir kolu ise Sivaslı İlçesinin Pınarbaşı Köyüne doğru ilerleyerek Tatar, Ağabeyli, Çoplu Köyü sonrasında Banaz çayına karışmaktadır.
• Akdere; Bulkaz Dağının Halı kayası, Delikli Kaya muhitlerinden doğup batıya doğru akarak Kuruçay’a katılmaktadır. Denizli ili Gürpınar ilçesi sınırlarından geçtiği bölgede Kanada’lı Eldorado Gold altın madeni şirketinin Türkiye temsilcisi olan Tüprag tarafından işetilen iki taş ocağı bulunmaktadır. Bu taş ocaklarında kullanılan patlayıcılar nedeniyle yer altı suyunun her geçen gün daha derinlere kaçtığı iddia edilmektedir.
• Hamamdere
• Uşak ili Sivaslı ilçesi Yayalar Köyü Göleti ve Sulaması, ilçede ki tek gölettir.

Sivaslı İlçesi Yeraltı Su Kaynakları

Sivaslı İlçesinde bulunan yer altı su kaynakları da Büyük Menderes Nehri’nin Su Toplama Havzasının önemli kaynakları arasındadır.

Büyük Menderes Nehir Havzası Taslak Yönetim Planı çalışmalarında; Uşak-Banaz-Sivaslı yeraltı suyu kütlesi belirlenmiş olup, yaklaşık 4.082 km²’lik bir alanı kaplamaktadır.

Büyük Menderes Nehri’nin Su Toplama Havzasının yeraltı suyu kaynakları 4 ana su kütlesi olarak tanımlanmaktadır;

-Uşak-Banaz-Sivaslı Yer Altı Akarsuyu

-Aydın-Denizli Yer Altı Akarsuyu

-Tavas-Kale Yer Altı Akarsuyu

 -Muğla-Yatağan Yer Altı Akarsuyu

Büyük Menderes Nehir Havzası Taslak Yönetim Planı-2010

Müellifi Ömer AŞCI

© Copyright www.usaktayiz.com tüm hakları saklıdır. Kod, haber, resim, röportaj gibi her türlü içeriğinin tüm telif hakları www.usaktayiz.com.tr‘a aittir.  www.usaktayiz.com sitesinde yer alan bütün yazılar, materyaller, resimler, ses dosyaları, animasyonlar, videolar, dizayn, tasarım ve düzenlemelerimizin telif hakları 5846 numaralı yasa telif hakları korunmaktadır. Bunlar www.usaktayiz.com ‘un yazılı izni olmaksızın ticari olarak herhangi bir şekilde kopyalanamaz, dağıtılamaz, değiştirilemez, yayınlanamaz. İzinsiz ve kaynak belirtilmeksizin kopyalama ve kullanımı yapılamaz .www.usaktayiz.com ‘daki harici linkler ayrı bir sayfada açılır. Yayınlanan yazı ve yorumlardan yazarları sorumludur. www.usaktayiz.com ‘da hiçbir bildirim yapmadan, herhangi bir zaman değişikliğe gidebilir. Bu sitedeki bilgilerden kaynaklı hataların hiçbirinden sorumlu değildir.