Uşak’ın İl Olma Talebi:5 Şubat 1918

Osmanlı Meclis-i Mebûsanın 5 Şubat 1334 (1918) günü ,Kütahya İline bağlı Uşak Kazasının müstakil bir vilayet haline gelme talebi görüşülür.

Uşak idari olarak ; Türk-İslam hakimiyetine girdiği 11.yüzyıldan, 9 Temmuz 1953 tarihinde vilayet olana kadar Kütahya Vilayetinin kazası konumunda olmuştur. Osmanlı dönemi idari bürokrasinin Uşak Kazası halkının müstakil vilayet olma talebine verdiği olumsuz yanıtlarla doludur.

Uşak verdiği vergi nispetince devlet yatırımlarından faydalanamıyordu. Uşak Kazası bağlı olduğu mülki idare tarafından resmen sömürülüyordu. Uşak’ın müstakil bir vilayet haline getirilmesi yapılacak bayındırlık faaliyetleriyle gelişip üretimini artırmasına neden olacaktı. Malesef Uşak halkının vilayet olma talebine Osmanlı idaresi çeşitli nedenlerle olumsuz yanıtlar verdi.

Meclis-i Mebûsan Uşak Halkının İl Olma Talebini Görüşüyor

Kütahya İline bağlı Uşak Kazasının müstakil bir vilayet haline gelme talebi; Osmanlı İmparatorluğu’nun Meşrutiyet dönemlerinde görev yapmış yasama organı olan Meclis-i Mebûsanın 5 Şubat 1334 (1918) günü I.Celse Toplantısında saat 14:30 da görüşülür.

Uşaklı Göbelezzade Mehmed Sadık Bey (Kütahya Milletvekili ) — Memleketi, bu yeni teşkilatlar ile sağlam esaslar dairesinde idareye, iktidar etmiş olan hükümetin teşkilatı lazimeye(ihtiyaç olan teşkilatlanmaya) tevessül(girişmiş) etmiş olduğuna bu layiha-i kanuniye(kanun teklifi) şahid-i adil(adil bir şahid)dir.

Bunu kemali(olgun) memnuniyetle telakki(anlayış) ve kabul ve bilhassa teşekkür ederiz. Hatta gecikmiştir bile. Ancak Kütahya Livası(Şehri)nda cesim(önemli) ve nüfusu kesretli(çoklu) «Uşak» kazası vardır.

«Emet» ve «Tavşanlı» nın kazaya tahvili(çevirilmesi) «Uşak» kazasının da liva(şehir) haline ifrağını(dönüşmesini) tacil(hızlandırır) ve teşri(kanunlaşması) eder. Bunda bir zaruret vardır. Hükümeti seniye(yüce iktidar) bu babda(bölümde) ne düşünüyor, noktai nazarı(bakış açısı) nedir; bunu Müsteşar Beyefendiden sual ediyorum.

TBMM İdari Teşkilatı Tutanak Hizmetleri Başkanlığı tarafından Tbmm internet sayfasından sunulan Osmanlı Dönemi Meclis-i Mebusan Tutanakları/Devre: 3/Cilt : 2/İçtima Senesi:4/Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi/Kırkbeşinci İnikad/5 Şubat 1334(1918)

Mustafa Abdülhalik Renda Bey (Dahiliye Nezareti Müsteşarı) — Beyefendinin «Uşak» hakkında buyurdukları mütalaat(inceleme), hükümetçe de hakikaten nazarı itibara(itibarlı görüş) alınmıştır. «Uşak» ın mevkii ve etrafında kendisine münasebetdar(ilişkili) olan yerlerin kendisiyle olan derece-i münasebetinin(ilişki derecesi) fevkaladeliği ona başka bir ehemmiyet(önem) veriyor. Ama Uşak’ın liva(şehir) olması, etrafında bulunan vilayetlerden ve livalardan birtakım kazaların kendisine ilhak(dahil) edilmesiyle kaabil(mümkün) olacaktır. Bu kazaların Uşak’a merbut(bağlı) olması için evvela kendisine raptedilecek kazaların merbut(bağlı) oldukları liva(şehir) ve vilayetler mecalisi umümiyesi(İl Genel Meclisi)nin muvafakat(uygun bulması) ve reyleri(oyları) alınmak lazımdır. Hükümet bu babda(bölümde) şimdiden teşebbüsatta(girişimde) bulunmuştur. Mecalisi Umumiye(İl Genel Meclisi)nin reyini aldıktan sonra icap eden layihayı(teklifi) ihzar(hazır) ve Meclise takdim edecektir.

TBMM İdari Teşkilatı Tutanak Hizmetleri Başkanlığı tarafından Tbmm internet sayfasından sunulan Osmanlı Dönemi Meclis-i Mebusan Tutanakları/Devre: 3/Cilt : 2/İçtima Senesi:4/Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi/Kırkbeşinci İnikad/5 Şubat 1334(1918)

Uşak Mebusu Göbelezzade Mehmet Sadık Bey Kimdir?

Göbelezzade Mehmet Sadık Bey ; Uşak eşrafından olup halı ticaretiyle ilgilenen şehrin itibar gören öncü kişiliklerinden biridir. Kabri Uşak Boduroğlu Camii Haziresinde bulunmaktadır.Açıklayıcı olması açısından Sema Göbelez Arasan hanımın paylaştığı Salih Erkek hocamın transkriptini yaptığı belgeyi sunalım:

Uşak’ın İl Olması Hakkında ki Kanun Teklifinin Akibeti

Son seçimle göreve gelen Meclis-i Mebûsan 1918 sonlarına kadar görevde kaldı. Yukarıda okuduğumuz Meclis-i Mebûsan görüşmelerinde Uşak’ın il olma talebi olumlu görülmüş ve kabulü bağlı bulunduğu Kütahya Valiliği ve Kütahya İl Genel Meclisinin uygundur görüşüne bağlanmıştır.

Damat Ferit Paşa kabinesi 1 Ekim’de istifa edince padişah, Ayan Meclisi azasından Ali Rıza Paşa’yı yeni kabineyi kurması için vazifelendirdi.

Osmanlı Devleti’nin mezkur döneminin keşmekeş ortamı içinde bu talebe olumsuz yanıt verilerek gündemden düşürüldü.