Osmanlı Devleti Döneminde Kütahya Vilayetine bağlı Uşak Kazasının Futbol ile tanışması 1901 yılında özel okul statüsünde Ahmet Tahir Efendi tarafından açılan “Gülşeni İrfan Mektebi’nde olmuştur.
Uşak Gülşeni İrfan Mektebi; salt bir eğitim kurumu olarak değil Osmanlı modernleşme sürecinin birçok unsurunu barındıran bir kurum olarak değerlendirilmelidir.
Osmanlı Devleti Klasik Döneminde Eğitim Nasıldı?
Osmanlı Devleti’nin klasik döneminde Müslüman halkın eğitimi ilmiye sınıfının kontrolünde devlet eliyle yürütülmüştür. Osmanlı Sultanı II. Mahmud Han’ın (1808-1839) döneminde temel eğitim müslim ve gayri müslim tüm halka zorunlu tutulmuştur. Gayri Müslim halkın eğitimi ise kilise okulları aracılığıyla yapılmaktadır. Gayri müslim Okulları birkaç istisna dışında tarikatlar, dinî topluluklar ve misyonerler tarafından padişah tarafından verilen izin ile açılıyordu. Osmanlı Devleti, devlet politikası olarak Müslüman olmayan unsurların eğitim işlerine karışmamıştır. Bu durum gayri müslim okullarında milliyetçilik propagandası yapılmasıyla ortaya çıkan ayrılıkçı isyanların içyüzünün anlaşılmasına kadar devam etmiştir.
Osmanlı Devleti’nde açılan ilk özel Türk Okulu Nedir?
Osmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı sonrası 18 Şubat 1856 tarihinde yürürlüğe giren Islahat Fermanı ile her bir millet ve cemaat mektep açmaya yetkili kılınmış fakat bu okulların eğitim usulü ve öğretmenlerinin tayini padişahın tayin edeceği ve içinde azınlıklardan da temsilcinin bulunacağı muhtelit bir meclisin nezaret ve teftişi altında olması hükme bağlanmıştır. Osmanlı Devleti temel eğitim alanında 1 Eylül 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesiyle büyük bir reform hareketine girişmiştir. Bu kanunun 129. Ve 130. Maddeleri, Osmanlı tebaası veya ecnebiler tarafından ücretli veya ücretsiz olarak özel okulların açılmasına izin veriyordu. Osmanlı Devleti’nde açılan ilk özel Türk Okulu; 1882 yılında İstanbul’da Abdi Kâmil Efendi tarafından açılan Şems-ül maarif Mektebi idi.
Uşak Kazasında açılan ilk özel okullar hangileridir?
Osmanlı Döneminde Tanzimat Fermanı sonrası Uşak Kazasında Rumlar, Ermeniler, misyonerler ve Müslüman-Türkler tarafından özel okulların açıldığı görülmektedir. Kütahya Vilayetine bağlı Uşak Kazası Ermeni Gregoryen Cemaati 1873 yılında temel eğitim düzeyinde bir okul açmıştı. Rum Ortodoks Cemaati ise 1896 yılında yanan okulları yerine yeni bir okul inşa etmişti. Katolik Hristiyanlığının Cizvit tarikatına bağlı Fransız Frer Mektebi isminde ki özel okul ise; 1896 yılında açılmıştı.
Uşak Kazasında Müslüman-Türk ahali tarafından açılan ilk özel okullar;
-Numune-i Edep/Edep Örnekleri Mektebi (1896)
Şemsü’l Maarif/Eğitim Güneşi Mektebi (1899)
-Gülşeni İrfan/İrfan Gülleri Mektebi (1901)
Bedrü’l-Maârif /Eğitim Dolunayı Mektebi
Mustafa Rüstem Efendi Mektebi
Uşak Gülşen-i İrfan Mektebinde Başlayan Futbol Sevdası
Uşak’ın siyaset, ilim ve kültür hayatında izler bırakan Ahmet Tahir Efendi çok yönlü kişiliği ile yaşadığı şehre önemli katkılar sağlamıştır. Okulunda istihdam ettiği muallimler, uyguladığı öğretim metotları ve okul içinde sağladığı disiplin sayesinde bu okuldan mezun olan öğrenciler şehir ve ülke sathında önemli vazifelere gelmişler ve hizmetlerde bulunmuşlardır.
Uşak Gülşeni İrfan Mektebi; 1901 yılında günümüzde Uşak Orman Müdürlüğü olan Çallı Ömer Efendi Medresesinin bir bölümünde faaliyete başlamıştır. Kurucusu Çallı Ömer Efendi oğlu Ahmet Tahir Efendi’dir. Ahmet Tahir Efendi; Şems’ül Maarif Mektebi, Uşak İdadisi, Fransız Mektebinde ve Darül hilafe Medresesinde öğretmenlik yapmıştır. Türkçe ve Müzik Derslerine girmiştir. Gülşeni İrfan Mektebi müfredatında yer alan beden eğitimi derslerinde öğrenciler futbol sporu ile buluşturulmuştur.
Osmanlı eğitim tarihinde ilk beden eğitimi dersi neden askeri okullarda başlamıştır?
Osmanlı Devleti beden eğitimini ve sporu, savaş eğitimi amacıyla uygulamış ve teşkilâtlandırmıştır. Osmanlı Devleti’nde sportif faaliyetler daha çok askerî talim olarak algılanmış ve sadece askerî okullarda bu dersler verilmiştir. 1863 yılında Pangaltı’da ki Harbiye Mektebi binasının açılış töreninde Sultan Abdülaziz dönemi Mektebi Harbiye nazırı Mirliva Galip Paşa tarafından Zorunlu Jimnastik dersi de bulunan yeni harp okulu eğitim müfredatı açıklanmıştır.
Osmanlı Yaygın Eğitim Müfredatına Beden Eğitimi Dersi Ne Zaman Girmiştir?
Osmanlı eğitim tarihinde beden eğitiminin dersi; 1 Eylül 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesinde kararlaştırıldığı üzere erkek rüştiyeleri zorunlu ders olarak programa konulmasıyla başlamıştır. Maarif-i Umumiyenin aldığı kararla 1869 yılında rüştiyelerde,1870’te Mektebi Tıbbiyelerde, 1877 yılında ise idadilerde jimnastik ve eskrim dersleri konulmuştur. Osmanlı Devleti’nde bedenin hareketlerine dayanan derslerde kavram kargaşası yaşandığı söylenebilir. Çünkü bu dersler bazen jimnastik, bazen talim, bazen de beden eğitimi olarak adlandırılabiliyordu.
Osmanlı eğitim tarihinde ilk beden eğitimi dersi 1870 yılında Fransa’dan getirilen beden eğitimi öğretmeni Monsieur Curel tarafından Galatasaray Sultanisinde (Galatasaray Lisesi)’nde başlamıştır.
Ömer AŞCI
© Copyright www.usaktayiz.com tüm hakları saklıdır. Kod, haber, resim, röportaj gibi her türlü içeriğinin tüm telif hakları www.usaktayiz.com.tr ‘a aittir.
www.usaktayiz.com sitesinde yer alan bütün yazılar, materyaller, resimler, ses dosyaları, animasyonlar, videolar, dizayn, tasarım ve düzenlemelerimizin telif hakları 5846 numaralı yasa telif hakları korunmaktadır. Bunlar www.usaktayiz.com ‘un yazılı izni olmaksızın ticari olarak herhangi bir şekilde kopyalanamaz, dağıtılamaz, değiştirilemez, yayınlanamaz.
İzinsiz ve kaynak belirtilmeksizin kopyalama ve kullanımı yapılamaz. www.usaktayiz.com ‘da ki harici linkler ayrı bir sayfada açılır.
Yayınlanan yazı ve yorumlardan yazarları sorumludur. www.usaktayiz.com ‘da hiçbir bildirim yapmadan, herhangi bir zaman değişikliğe gidebilir. Bu sitedeki bilgilerden kaynaklı hataların hiçbirinden sorumlu değildir.
[…] Uşak Kazasını Futbol ile Tanıştıran Gülşeni İrfan Mektebi Uşak Kazasını Futbol ile Tanıştıran Gülşeni İrfan Mektebi […]