Yunus Aslan; Türkiye’de yurtdışında ilk Akademik Otelcilik Eğitimi almış ilk eğitimcilerinden olup Turizmi sektör haline getiren Türkiye’nin ilk örgün anlamda turizm eğitimi veren okulu olan Ankara Otelcilik Okulu’nun kurucu müdürüdür.
Yunus Aslan;Türk turizm literatürünün gelişiminde öncü rol üstlenmiş ve Türkiye’de açılmış ilk otelcilik okulunun efsanevi müdürü olmak gibi 84 yılık hayatına birçok başarıyı sığdıran sektörün idol isimlerindendir.
Yunus Aslan’ın Çocukluğu
Yunus Aslan; Türkiye Ekonomisinin zor bir dönem(1929-1936 arası Dünya Ekonomisinin Çöktüğü Büyük Buhran) geçirdiği 1936 yılının yoksulluk ortamında Uşak’ın Eşme ilçe merkezinin bulunduğu Takmak Nahiyesinde müezzinlik yapan Bilal Hoca ile Emine Hanım’ın çocukları olarak hayata başlar.
Bu yıllarda Manisa(eski ismi Saruhan) Vilayetine bağlı Eşme Kazası idari merkezi olan Takmak Köyü’nde ki Kaymakamlığın Kaymakam Vakkas Ferit Savaş Bey’in gayretleriyle 1934 yılında tren yolu hattında ki Elvanlar Köyü’ne taşınmasıyla yerleşme sıkıntıları içindedir.
Yunus Aslan’ın Eğitimi
Yunus Aslan’ın babası Bilal Hoca ilkokul 3.sınıfa kadar okuyabilmiş ve annesi Emine Hanım okuma-yazma bilmemektedir.Eşme’de bir ilkokul binası olmadığı için dördüncü sınıfa kadar belediye binasının bir odasında eğitim görür. Dördüncü sınıfa geldiğinde Eşme Dumlupınar İlkokulu’nun açılmasıyla, birleştirilmiş sınıflarda ilkokulu 1948 yılında bitirir.
İlkokuldan sonra eğitim yaşamına devam edemeyeceğini düşünürken ilkokuldan mezun olduğu yıl, ilçeye Eşme Ortaokulu’nun açılmasıyla ortaokula devam eder. Ortaokulu 1951 yılında bitirdiğinde , yatılı okul kazanma gayesiyle askeri liselere başvurur.Beden eğitimi sınavını verir, ancak ikinci sınavda başarılı olamaz.
Babası; varlıklı ailelerin bile çocuklarını kaydettirmekte güçlük çektiği İzmir Atatürk Lisesi’ne Yunus Aslan’ın kaydını yaptırır.1955 yılında İzmir Atatürk Lisesi’ni başarıyla bitirecektir.
Üniversite eğitimine Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde başlayıp ilk sınıfı geçmesine rağmen maddi imkansızlıklar nedeniyle eğitimine parasız yatılı olarak eğitim alabileceği yeni açılan Ankara Ticaret Öğretmen Okulu’nda devam edip 1959 yılında mezun olacaktır.
Yunus Aslan; Amerikalılar tarafından ticaret liselerine öğretmen yetiştirmek amacıyla kurulan Ankara Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu’nda başarılı bir okul yaşamını, sosyal ve sportif faaliyetlerle de zenginleştireren gözde bir öğrencilik geçirir.
Türkiye Turizm Sektörünün Kronolojisinde Ankara Ticaret Öğretmen Okulunun yeri
Osmanlı topraklarında Tanzimat döneminden itibaren çağdaş anlamıyla seyahat ve konaklama faaliyetlerine yönelik girişimler ve icraatlar görülmeye başlasa da ardı arkası kesilmeyen savaşlar ve bunların yarattığı siyasi, iktisadi ve sosyal buhranlar ülkede turizm faaliyetlerinin çağdaş anlamıyla işlerlik kazanmasını güçleştirmiş ve geciktirmiştir. Cumhuriyet döneminde tesis edilen barış süreci ve bunun getirdiği güven politikası neticesinde turizm ve tanıtma faaliyetleri gelişmeye başlar.
Türkiye Turizm Sektörünün Kronoloji
- Osmanlı Devleti’nde taşımacılık hizmetlerinde önemli bir rol oynayan “Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi” Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla “Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi” adını alarak devam eder.
- Türkiye Cumhuriyet’inin ilk yıllarında turizm ve otomobil alanlarında organizasyonlar yapmak amacıyla “Türk Seyyahin Cemiyeti/Türkiye Turing Klöbü” kurulmuş sonra Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu(TTOK) ismini almıştır.
- Türkiye Cumhuriyeti’nin devlet organizasyonu içinde ki ilk Turizm birimi; 1934 yılında kurulan İktisat Bakanlığı’nın Dış Ticaret Dairesi’ne bağlı ‘Türk Ofis’ bürosudur.
- Ticaret Bakanlığı’nın 1939 yılında ki kuruluşunda “Neşriyat ve Propaganda”servisine bağlı “Turizm Müdürlüğü” şekliyle devam etmiştir.
- İkinci Dünya Savaşı’nı takip eden 1945’li yıllarda, yeni bir endüstri kolu olarak kendini gösteren turizm, birçok ülkenin ekonomisinin gelişmesinde önemli ve büyük bir rol oynamaya başlar.
- Türkiye’de Modern Turizm ve Turizm Plânlaması ilk defa 1949 yılında yapılan 1. Turizm Danışma Kurulu toplantısında ele alınmıştır.
- 1953 yılında çıkarılmış olan Turizm Endüstrisi Teşvik Kanunu ile bu durum devam etmiştir.Türkiye’ de düzenli olarak turizm eğitimi 1953 yılında Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın işbirliğiyle Ankara ve İzmir Ticaret Liselerinde “Turizm Meslek Kursları” ve “Tercüman Rehberlik Kursları” açılmasıyla başlamıştır.
- 1954 yılında turizm müesseslerinin ve bunlara ait olup hizmetlerinde kullanılacak ulaştırma, tesis ve vasıtaların sahip olması gerekli özellikleri ne ait yönetmelik çıkarılmıştır.
- Türkiye’de turizmi geliştirmek amacıyla yapılan yatırımlarının finansman yetersizlikleri, konaklama kapasitesinin artışını olumsuz yönde etkilemesinin yanında turizm eğitimi, öğretimi ve personel yetersizliklerinin yol açtığı tıkanıklıklar da çözülememiştir. Amerika’nın Türkiye’ye Marshall Yardımı kapsamında 1955 yılında gönderdiği New York Üniversitesi’nden Prof. Dr. Anthony R. Lanza ve Edward Tutak Jr. önderliğinde “Ticaret Öğretmen Okulu” kurulur.
- Üniversite düzeyinde turizm eğitimi ilk olarak Ankara Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu’na 1965-66 öğretim yılından itibaren turizm bölümü ilave edilmesi ile kurulan Ankara Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen okulunda verilmeye başlanılmıştır. Bu okulun amacı, orta dereceli ticaret ve turizm okullarına öğretmen yetiştirmek olup, halen Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi adıyla faaliyet göstermektedir.
Yunus Aslan’ın Mesleki Hayatı
Yunus Aslan, mezuniyeti sonrası Eskişehir Ticaret Lisesi’ne atanır. Ankara’dan ayrılmak istemediği için gönülsüzce gitmesine karşın, öğrencilerine ve Eskişehir’e kısa zamanda alışıp bağlanır ve bir yıl içinde müdür yardımcısı olur.
Okul Müdürü İrfan Tarı’nın sıradan bir şekilde sorduğu sıra dışı bir soruyla tüm yaşantısının değişeceğini bilmez. İrfan Tarı’nın :“-Amerika’ya gitmek ister misin? sorusuna, “neden” diye sormadan “evet” yanıtını verir. Çünkü “evet” demek
için Eşme gibi bir ilçede doğup büyüyüp koskoca Amerika’ya gidecek olmanın kendisi tek başına yeterli bir nedendir. Ötesinin pek bir önemi yoktur!
Yunus Aslan; Amerika’da otelcilik eğitimi almak ve ardından kurulacak Ankara Otelcilik Okulu’nu yönetmek üzere Türkiye genelinde seçilen sicili en iyi olan altı öğretmen arasında yer alır.
Ankara’da Gazi Eğitim Enstitüsü’nde diğer adaylarla beraber Amerikalı uzmanlar tarafından bir dizi sınava tâbi tutulur. Bu sınavları birinci ve ikinci olarak tamamlayanlar, Ankara’da yabancı dil eğitimi alacak; yabancı dil eğitiminden sonraki sınavı kazanan ise Amerika’ya gidecektir. Aslan, sınavın ilk aşamasını birincilikle geçer. Bursa Ticaret Lisesi’nden meslektaşı Halis Sözeri ise ikincidir. İkisi birlikte, George Town Üniversitesi’nin Ankara Küçükesat’ta bulunan dil okulunda altı ay kadar, günde altı saatlik yoğunlaştırılmış İngilizce dersleri alır.
Yunus Aslan Amerika’da
Başarmayı artık kaderi gibi gören Aslan, İngilizce sınavlarını da başarıyla geçer ve yabancı dil derslerinin devamı niteliğindeki eğitimini almak üzere 27 Mayıs 1960 darbesi sonrası 1961 yılında Washington George Town Üniversitesi’ne gönderilir.
Otelcilik eğitimini İngilizce alabilecek düzeye eriştikten sonra, burslu olarak “Cornell University School of Hotel Administration” Bölümü’ne otelcilik alanında eğitim görmek üzere kaydolur ve otelcilik okulunda geleceğin otel yöneticilerini ve çalışanlarını yetiştirmek üzere Uluslararası Kalkınma Teşkilatı’nın desteğiyle Amerika’ya gönderilen ilk Türk öğretmen olarak Participant Journal adlı derginin kapağında fotoğrafı yer alır.
Cornell Üniversitesi’nde öğrenim görürken staj yapma gerekliliği nedeniyle, Pan American Airlines’a stajyerlik başvurusunda bulunur. Başvurusu reddedilince, öğrenim gördüğü fakültenin dekan yardımcısı “seni daha iyi bir yere göndereceğim” diyerek adı şimdilerde Capitol Hilton olan, Beyaz Saray’ın karşısında yer alan, ülkenin en gözde ve saygın otellerinden biri olan 863 odalı Statler Hilton Oteli’ne gönderir.
Aslan’ın bursluluk süresi bitince, başarılı çalışmalarının sonucunda personel müdürü, Aslan’a kalması konusunda ısrar eder. Öğrenim yaşamı boyunca kendine fırsatlar yarattığını düşündüğü Türkiye Cumhuriyeti’ne hem hizmet hem de gönül borcunu layıkıyla ödeyebilmek için teklifi kibarca reddeder.
Yunus Aslan, devlete minnettarlığını, duygularına da engel olamayarak şöyle ifade eder:
“Allah’a şükretmemek için hiçbir sebep yok. Çok da şükrettim çünkü o kadar fakir Eşme’den git, Cornell Üniversitesi, dünyanın en pahalı üniversitelerden birisi ve orayı parasız okudum ben, yatılı yani burslu. Georgetown’u burslu okudum, Ticaret Turizmi burslu okudum. Onun için bana, sırf mesleğimde başarılı olmak kaldı. Kendimi mesleğime tam verdim, yani iyi bir öğretmen olmak istedim. Otelcilik Okulu’nda çok şeyler yapmak istedim.”
Türkiye’de Bir İlk: Ankara Otelcilik Okulu (1961-1974) Arzu TOKER
Ankara Otelcilik Okulu Hazırlıkları
Aslan, Amerika’dayken bir yandan da hızla Ankara’da Otelcilik Okulu’nun hazırlıkları yapılır. Henüz okul açılmamışken, ihtiyaç duyulabilecek araç-gereçler, kırtasiye malzemeleri tedarik edilir. Ticaret Turizm Öğretmen Okulu’nu açan hocalardan ve Ankara Otelcilik Okulu kurucularından olan Uluslararası Kalkınma Teşkilatı Başkan Yardımcısı ve Eğitim Uzmanı Anthony Lanza, bu işlerle bizzat meşgul olur. Otelcilik Okulu’nun müfredat programı Lanza’nın liderliğinde hazırlanır.
1963 yılında Turizm ve Tanıtma Bakanlığı’nın kurulmasından itibaren turizm personel yetiştirilmesi konusuna daha fazla önem verilmiştir. Bunların yanında “7334 Sayılı İktisadi ve Ticari İlimler Akademileri Kanunu” gereğince bir ihtisas kolu olarak turizm bölümlerinin kurulması ve 1961-62 öğretim yılında Ankara Otelcilik Okulunun açılması, planlı dönemin hazırlık safhasında gerçekleşen gelişmelerdi.Bölgelerdeki tarihi ve turistik eserlerin tanıtılması amacıyla başlayan eğitim çalışmaları Ankara Otelcilik Meslek Lisesi’nin açılması ile örgün eğitim kapsamına girmiştir.
Ankara Otelcilik Okulu Açılıyor
Aslan, 1963 yılında Türkiye’ye geri dönmesinden kısa bir süre sonra,Türkiye’nin ilk uygulama oteli olan Ankara Otelcilik Okulu’nda kendisine tayin edilen görevinin başındadır.
Milli Eğitim Bakanlığı’nca İstanbul Yolu üzerindeki Fiya Garajı, 130 bin liraya tutularak orada Ankara Otelcilik Okulu açılır.Türkiye’de ilk defa 1954 yılında, 5 yıldızlı İstanbul Hilton Oteli açılırken, 1961 yılında da, Ankara’da Türkiye’nin ilk Otelcilik Okulu açılmıştır.
Henüz 26 yaşında olan Aslan ile öğrenciler arasında kurulması zor bir bağ kurulur. Hem arkadaş hem öğretmen hem de bir idareci olarak Amerika’da aldığı eğitimin katkısıyla standartların oldukça dışında bir görünüm çizen Aslan, bir daha asla o yeri kaybetmemek üzere öğrencilerinin kalbinde eşsiz bir yer edinir. Birçok öğrencisinin “efsane” lakabını taktığı Aslan, bu sıfatın hakkını hep verir.
Aslan’ın, 1963-1967 yılları arasında Ankara Otelcilik Okulu’nda müdürlük yaptığı dönem boyunca, öğrencilerinin kalbinde öyle kalıcı bir yer edinir ki, aradan 50 yıldan fazla zaman geçmesine karşın, kalplerdeki o yerini hâlâ muhafaza eder.
Henüz televizyon denilen görüntülü âletin dahi sahaya sürülmediği ve şeklinin şemalinin görülmediği bu yıllarda, Türkiye’deki bir çok meslekî okulların arasında konumu itibariyle önceleri pek tasvib görmeyen okul, kısa süre sonra içte bürokrat ve kalbur üstü işadamlarına kadar bir çok kesimin ihtiyacı olan ehliyetli hizmeti verecek öğrenciyi yetiştirmesiyle dikkati çekmeye başlamıştır.
Sonraki Görevleri ve Emeklilik
Askerlik sonrası TUREM’de müdürlük yaptı. Turizm Bakanlığı’nda Personel Araştırma ve Planlama müdürü iken özel sektöre geçti. Çeşme Altınyunus, Kuşadası İmbat, İzmir Efes Oteli gibi otellerde hizmet verdi. Hayatını turizm sektörüne hizmet ederek geçirdi. Bir kız çocuğu babası olan Yunus Aslan, 2012 yılından beri Londra’da yaşamaktadır.
