Kütahya Vilayeti Uşak Kazası; Mısır asıllı Belçikalı Meslek Mektepleri Mütehassısı Prof. Dr. Omar Buyse, 1927 yılında yaptığı araştırma gezisinin önemli durakları arasında yer alıyordu.
Prof. Dr. Omar Buyse; Türkiye Cumhuriyeti 4. ve 5. Hükumetleri Maarif Vekili (Millî Eğitim Bakanı) Mustafa Necati Bey döneminde Türkiye’deki ziraat, sanayi ve meslek okullarını incelemek ve bu konuda bir program hazırlamak üzere 1926 yılında yurtdışından davet edilen uzmanlar arasında yer aldı.
Prof. Dr. Omar Buyse Kimdir?
Prof. Dr. Omar Buyse(Homere Felix Buyse) ; 8 Mayıs 1865’te Belçika’nın Doğu Flanders’in Denderstreek bölgesinde Velzeke-Ruddershove Köyü’nde dünyaya geldi. Babası gibi öğretmen olan Buyse, 1910 yılında, Université Libre de Bruxelles’te, çıraklık sürecinin psikofiziksel problemleri konulu teziyle iktisadi bilimler alanında doktor oldu. Belçika’da teknik eğitimin gelişmesinin öncülerinden olan Yüksek Teknik Eğitim Kurulu üyeliği görevinde bulundu. Almanya ve Avusturya’daki meslek ve sanat okulları üzerine incelemelerini 1894’te, Almanya ve Avusturya’daki Sanat Okulları (Les écoles des métiers artistiques en Autriche et en Allemagne) adlı kitapta topladı. Bu tarihten hemen sonra, Belçika Endüstri ve İş Bakanlığı Buyse’yi özel bir görevle, teknik eğitim hakkında incelemelerde bulunmak üzere İngiltere ve Almanya’ya gönderdi. Almanya ile ilgili çalışmaları, Almanya’daki İnşaat ve Ahşap Endüstrisi İçin Teknik Okulların İncelenmesi (Étude sur les écoles techniques de l’industrie du bâtiment et de l’industrie du bois en Allemagne) başlığıyla 1898’de, İngiltere ile ilgili olanı ise 1900 yılında İngiliz Teknik Okulları’nın Pedagojik Örgütlenmesi (Étude sur l’organisation pédagogique des écoles techniques anglaises) başlığıyla yayımlandı.
Buyse, 1908’de Hainaut eyalet hükümeti adına Amerika Birleşik Devletleri’ne büyük bir çalışma gezisi yaptı. ABD’nin kuzeydoğusundan güneyine kadar, Boston’dan Chicago ve St. Louis’e kadar okulları ziyaret etti.
Amerika’da çocuklara entelektüel, fiziksel ve ahlaki eğitim verilmesinden, John Dewey’in eğitim felsefesinden ve Amerikan çocuk kütüphanelerinden etkilendi.
Amerika’daki bu incelemelerini aynı tarihte, Amerikan Genel ve Teknik Eğitim Yöntemleri (Méthodes américaines d’éducation générale et technique) başlığıyla kitaplaştırdı.
Prof. Dr. Omar Buyse, uzun yıllar Amerika’da kalarak eğitim sistemi üzerine çalışmalar yaptıktan sonra Belçika’ya geçerek burada İş Üniversitesi’ni (Universite du Travail) kurmuştu. Aynı üniversitenin dört yıl idareciliğini yaptı.
Daha sonra bu üniversitenin programını ve elde edilen sonuçları topladığı çalışması olan “İş Üniversitesi” adlı eserini yayınladı.
Buyse’ nin 1908 yılındaki Amerika incelemelerini anlattığı kitabı, 1925 yılında, Abdullah Cevdet tarafından Umumi ve Âli Amerika Terbiye Usulleri adıyla Osmanlıca Türkçesine aktarıldı.
Maarif Vekili Mustafa Necati Beyin Daveti ve Uşak Gezisi
Meslek Mektepleri Mütehassısı Belçikalı Prof. Dr. Omar Buyse, 1926 yılı sonunda Türkiye’deki ziraat, sanayi ve meslek okullarını incelemek ve bu konuda bir program hazırlamak için yapılan anlaşma sonucunda, Maarif Vekili Mustafa Necati Beyin daveti üzerine Nisan 1927’de Türkiye’ye geldi.
İstanbul, Ankara, İzmir, Kütahya, Konya, Adana, Mersin, Uşak ve Aydın gibi şehirlerdeki incelemelerini, raporlar halinde Mayıs – Temmuz 1927 döneminde Maarif Vekâleti’ ne sundu. Bu raporlar Maarif Vekâleti’nin resmi yayın organı olan Maarif Vekâleti Mecmuası’ nın 13. sayısında yayımlandı.
Ona göre; Mesleki eğitim yörelerin coğrafi özellikleri ve imkanları esas alınarak o yörenin sanayicilerinin desteği de sağlanarak iş ve meslek okulları açılmalı idi. Gündüz çalışanlar için gece okulları açılmalı idi. Hem düşünecek hem çalışacak aydın işçi ve ustalara ihtiyaç vardı. Meslek okulları için Avrupa’dan öğretmen getirtmek yerine Türkiye’de öğretmen yetiştirmeli diyordu .
Buyse, raporlarında hiçbir yabancı uzmanın dokunmadığı bir konuya değinmiş; kurulacak sanat okullarının kaça çıkacağı, gerekli giderlerin nasıl elde edileceği ve okul için yatırımın kaç yıl içinde mal artışı veya sanayide gelişme şeklinde geri alınacağını vurgulamıştır. Böylece eğitim gibi ciddi bir yatırımın memleketin mali kaynakları ile sıkı ilişkisine dikkat çekmiştir.
Prof. Dr. Omar Buyse’ nin bu raporu, 1939 yılında Maarif Vekâleti tarafından Teknik Öğretim Hakkında Rapor adıyla kitap olarak yayımlandı. Böylece yeni meslek okullarının şekillenmesinde Belçika modelinin örnek alınması öngörülüyordu.
Buyse’nin, başta ülkesi Belçika olmak üzere Almanya, Avusturya, Hollanda, Amerika, İngiltere, Türkiye gibi ülkelerde, dönemin önemli eğitim kurumlarını yerinde görmesi, kendisine zengin bir karşılaştırma olanağı sağladı.
Buyse, bu deneyimlerini test edeceği, uygulayabileceği ve gözleyebileceği okulların kurulmasında öncü olmasının yanı sıra öğretmenlik, yöneticilik gibi çeşitli görevlerde bulunmasıyla teori ve pratiğin birleştirildiği özgün okul örneklerinin üretilmesinde etkin rol olan nadir eğitimcilerden biridir.
Prof. Dr. Omar Buyse ‘nin Uşak Kazasına Açılmasını Önerdiği Okullar
Prof. Dr. Omar Buyse ‘nin “Teknik Öğretim Hakkında Raporu” nda yer alan öneriler şöyle sıralanabilir:
Sanat okulları, diğer devlet daireleri ile ticaret ve sanayi odalarıyla, kadın dernekleriyle vb. işbirliği içinde çalışmalıdır.
Bu okullar bölgesel ihtiyaçları gözeten bir eğitim vermelidir. Endüstri sanatlarının gerisinde değil önünde yürüyecek şekilde eğitim vermelidir. Sanat okulları sayıca artırılmalı, nitelikleri yükseltilmelidir. Bu okullar becerikli işçi, mühendis, teknisyen yetiştirecek biçimde organize edilmelidir.
Sanat okullarında veya dışında halk tabakaları için mesleki kurslar açılmalıdır. Türkiye’de bir iş üniversitesi kurulmalıdır. Prof. Dr. Omar Buyse bu okulların dışında Mustafa Kemal İş Darülfünunu, İsmet Paşa Kız Enstitüsü, Sanat Okulları(İstanbul, Konya ve Aydın’da),Sosyal Hizmetler Okulu(İstanbul’da),Dokumacılık Okulu (İzmir’de), Dokuma Okulu, Dericilik (Debbağlık) Okulu ve Şeker Sanayi Okulu( Uşak’ta) gibi okulların da açılmasını istemiştir.
Erdoğan Başar, Milli Eğiti Bakanlarının Eğitim Faaliyetleri(1920–1960) MEB Yayın. İst. 2004
Kütahya Vilayeti Uşak Kazası gibi önemli bir sanayi kentinde kurulacak “Dokumacılık Okulu, Dericilik Okulu ve Şeker Sanayi Okulu” yetişmiş teknik personel ihtiyacının giderilmesi hızlı bir kalkınma modeli oluşturabilirdi. Prof. Dr. Omar Buyse, Uşak Kazası için Fransa İmparatoru Napolyon’un kurduğu “Şeker Sanayi Okulları” model olarak öneriyordu. Burada önerilen okullar maalesef kurulamadı.
Türk ve yabancı uzmanların hazırladıkları raporların, çeşitli komisyonlarda görüşüldüğü, karşılaştırıldığı ve imkanlar dâhilinde uygulanmaya çalışıldığı görülür.
Prof. Dr. Omar Buyse ‘ nin, başta ülkesi Belçika olmak üzere Almanya, Avusturya, Hollanda, Amerika, İngiltere, Türkiye gibi ülkelerde, dönemin önemli eğitim kurumlarını yerinde görmesi, kendisine zengin bir karşılaştırma olanağı sağladı.
Buyse, bu deneyimlerini test edeceği, uygulayabileceği ve gözleyebileceği okulların kurulmasında öncü olmasının yanı sıra öğretmenlik, yöneticilik gibi çeşitli görevlerde bulunmasıyla teori ve pratiğin birleştirildiği özgün okul örneklerinin üretilmesinde etkin rol olan nadir eğitimcilerden biridir.
Müellifi Ömer AŞCI
© Copyright www.usaktayiz.com tüm hakları saklıdır. Kod, haber, resim, röportaj gibi her türlü içeriğinin tüm telif hakları www.usaktayiz.com.tr‘a aittir.
www.usaktayiz.com sitesinde yer alan bütün yazılar, materyaller, resimler, ses dosyaları, animasyonlar, videolar, dizayn, tasarım ve düzenlemelerimizin telif hakları 5846 numaralı yasa telif hakları korunmaktadır.Bunlar www.usaktayiz.com ‘un yazılı izni olmaksızın ticari olarak herhangi bir şekilde kopyalanamaz, dağıtılamaz, değiştirilemez, yayınlanamaz.
İzinsiz ve kaynak belirtilmeksizin kopyalama ve kullanımı yapılamaz.www.usaktayiz.com ‘daki harici linkler ayrı bir sayfada açılır. Yayınlanan yazı ve yorumlardan yazarları sorumludur. www.usaktayiz.com ‘da hiçbir bildirim yapmadan, herhangi bir zaman değişikliğe gidebilir.
Bu sitedeki bilgilerden kaynaklı hataların hiçbirinden sorumlu değildir.
