Dünya’nın en büyük müzelerinden Louvre Müzesi (Musée du Louvre) Frigya Salonunun en nadir eserlerinden biri de ; Uşak’tan çıkarıldığı kayıtlanmış Ana Tanrıça Kibele için yapılmış bir adak steli(mezartaşı)dir.

Uşak-Alaşehir Tren Yolu yapımında(1887-1897)çalışan Fransız yol mühendisi Don Paul Gaudin tarafından Uşak’tan Fransa’ya götürülerek Louvre Müzesi (Musée du Louvre) satılmıştır. Oysa o dönemde Osman Hamdi Bey tarafından hazırlanan Asar-ı Atika Nizamnamesi yurtdışına eser çıkarılmasını yasaklamıştır.

Louvre Müzesi Envanterinde Uşak Orjinli 3316 numarada kayıtlı Mezar Steli

Bu mezar steli; Uşak-Alaşehir Tren Yolu yapımında(1887-1897) çalışan Fransız yol mühendisi Don Paul Gaudin tarafından Uşak’tan Fransa’ya götürülerek Louvre Müzesi (Musée du Louvre) satıldıktan sonra 3316 numara ile Yunan ve Roma Eski Eserler Bölümünde sergilenmektedir.

Uşak orjinli Yunanca yazılı Mezar Steli (taşı) ortasında adak amaçlı işlenmiş Ana Tanrıça Kibele figürü ve onun üzerinde gizem tanrısı iki Merkür’ün bulunduğu aslan ile birlikte Kibele’nin iki tarafında iki aslan ile başka bir tanrı arasında çeşitli niteliklerle süslenmiş.

Belçikalı bir dinler tarihi uzmanı olan Franz Valéry Marie Cumont (1868-1947) ; Kibele ve Merkür figürlü bu mezar taşı hakkında 1906 yılında “Essai d’interprétation de la stèle d’Ouchak/Uşak Stelini Yorumlama Denemesi” isimli bir makale yazdı.

Franz Valéry Marie Cumont (1868-1947);’un uzmanlık alanı “Antik Dönem Pagan Dinleri”dir. Ayrıca yaşadığı dönemde “Mitraizm” konusunda otorite kabul edilir. Bu mezar stelinde bulunan Frigya kökenli Ana Tanrıça Kibele ile Pers kökenli Mitra(Merkür) figürleri nedeniyle onun merakını celbetmiştir.

Anadolu’da Mitra Kültü

Anadolu’da bilinen en eski antik uygarlıklar sırasıyla Hitit,Frigya ve Lidya Ana Tanrıça Kibele’ye yani bir nevi Doğa Ana inancına göre tapınıyorlardı. Pers İmparatorluğunun Lidya Devletini yıkıp Batı Anadolu’da yaklaşık 2 asır hükümdarlığıyla birlikte girdi.Sonrasında Pers İmparatorluğunu ortadan kaldıran Büyük İskender Anadolu’da büyük bir asimilasyon politikasına girişti.

O dönemin Anadolu halklarına dillerini konuşmaları, kendi dillerinde isim koymaları ve dinleri yasaklandı. Roma Bürokrasisi antik Yunan Tanrılarını Anadolu Tanrılarıyla eşleyerek yeni bir din meydana getirdi. Anadolu’nun eski halklarından Troya, Frigya, Lidya, İonya gibi pek çokları kültürel asimilasyon ile Yunan Kültürü içinde eriterek ortadan kaldırmıştır. Yunan kültürü bu bölgelere yayılırken, aynı zamanda bu bölgelerin daha eski olan köklü kültürleri de Yunan kültürüne tesir ederek, Hellenistik Kültür’ün ortaya çıkması sağlanmıştır.

Roma Mitolojisinin haberci tanrısı Merkür, Yunan Mitolojisinde hırsızların tanrısı Hermes’e ve sonrasında Pers devlet dini Zerdüştlüğün Güneş tanrısı Mitra ile özdeşleştirilerek yaşamaya devam etmiştir. Pers Gizem Okulları Güney Avrupa’ya göç edince, Latin zihni onları hemen benimsedi. Milattan hemen önce birçok gizem tarikatı, Roma eşrafı arasında taraftar bulmuştur. Phrygia kaynaklı Cybele gizemleri, Trakya kaynaklı Orpheuscu öğretilerle bezenmiş Bacchus gizemleri, Yunan Ceres ve kızı Persephone ile ilgili Elusis gizemleri, Mısır’dan gelen İsis ve Osiris gizemleri gibi. Persler ’in tanrısı Mithra ile ilgili Mithras gizemleri bunlardan biri idi.

Mitras, eski bir Pers tanrısı olan Mitra’nın Latince (ve Yunanca) biçimidir. Romalılar bu tanrının İran (Persia) ile bağlantılı olduğuna inanıyorlardı. Mitraizm Roma İmparatorluğu’nda Hz. İsa’dan sonra 1. yüzyılda yayılmaya başlar, ancak 4. yüzyılda Hıristiyanlığa yenik düşer.Hıristiyanlık ile Mitra kültü arasında birçok benzerlik mevcuttur. Bunun nedenlerinden biri de Persli mistiklerin Hıristiyanlığın ilk asrında İtalya’ya yığınlar halinde gelmeleri ve iki kültün ilk asırlarının iç içe geçmiş olmasıdır. 

Louvre Müzesi Envanterinde ki Uşak Orjinli Eserler

"Musée national du Louvre/Ulusal Louvre Müzesi Département des antiquités grecques et romaines/Yunan ve Roma Eski Eserler Bölümü Catalogue sommaire des marbres antiques/Antik mermerlerin özet kataloğu 1922" isimli çalışmada Uşak şehrinden 6 eser listelenmiştir.

3316. — Stèle votive à Cybèle, debout entre deux lions que surmontent Mercure et une autre divinité; le fronton et orné de divers attributs; inscription grecque. Ouchak./Uşak orjinli Yunanca yazılı Mezar Steli (taşı) ortasında adak amaçlı işlenmiş Ana Tanrıça Kibele figürü ve onun üzerinde gizem tanrısı iki Merkür’ün bulunduğu aslan ile birlikte Kibele’nin iki tarafında iki aslan ile başka bir tanrı arasında çeşitli niteliklerle süslenmiş.
3317. Stèle funéraire d’Hespéris, avec divers attributs d’usage féminin et la représentation d’une porteà deux vantaux. Otourak./Uşak-Banaz-Oturak Köyü orjinli Bayan Hesperis Yunanca yazılı Mezar Steli (taşı)nda iki bir kapı stilize edilmiş.
3318. — Fragment d’une stèle funéraire phrygienne, ornée d’attributs divers, couteau, double hache, miroir, peigne, quenouille; restes d’une inscription grecque effacée. Acmonia./Uşak-Banaz-Ahat Köyü Akmonya Antik Şehri orjinli Yunanca Frigya Kapı Tipi Mezar Steli (taşı)nda bıçak, çift balta, ayna, tarak, çeşitli niteliklerle süslenmiş.
3319. — Stèle funéraire phrygienne, ornée de deux rangées d’attributs divers, outre, corbeille, peigne, miroir; inscription grecque. Acmonia./Uşak-Banaz-Ahat Köyü Akmonya Antik Şehri orjinli Yunanca Frigya Kapı Tipi Mezar Steli (taşı)nda Sepet, tarak, ayna yanında iki sıra değişik nitelikte süslenmiş.
3320. — Grande stèle funéraire de Diogas et de Fausté,avec les bustes des défunts et une porte à deux vantaux dans un encadrement. Muraddagh/Murat Dağı orjinli Yunanca Diogas ve Fausté’ye ait büyük Mezar Steli (taşı)nda, ölen kişinin büstleri ve çerçeve içinde iki kanatlı bir kapı stilize edilmiş.
3321. — Grande stèle funéraire de Tatia et de Mathios avec les bustes des défunts et une porte à deux vantpux. Muraddagh/Murat Dağı orjinli Yunanca Tatia ve Mathios’un Mezar Steli (taşı)nda büstleri ve iki panelli bir kapısı stilize edilmiş.

Müellifi: Ömer AŞCI

© Copyright www.usaktayiz.com tüm hakları saklıdır. Kod, haber, resim, röportaj gibi her türlü içeriğinin tüm telif hakları www.usaktayiz.com.tr ‘a aittir.

www.usaktayiz.com sitesinde yer alan bütün yazılar, materyaller, resimler, ses dosyaları, animasyonlar, videolar, dizayn, tasarım ve düzenlemelerimizin telif hakları 5846 numaralı yasa telif hakları korunmaktadır. Bunlar www.usaktayiz.com ‘un yazılı izni olmaksızın ticari olarak herhangi bir şekilde kopyalanamaz, dağıtılamaz, değiştirilemez, yayınlanamaz.

İzinsiz ve kaynak belirtilmeksizin kopyalama ve kullanımı yapılamaz. www.usaktayiz.com ‘da ki harici linkler ayrı bir sayfada açılır.

Yayınlanan yazı ve yorumlardan yazarları sorumludur. www.usaktayiz.com ‘da hiçbir bildirim yapmadan, herhangi bir zaman değişikliğe gidebilir. Bu sitedeki bilgilerden kaynaklı hataların hiçbirinden sorumlu değildir.