Bursa’da Uşaklı Şeyh Karamazak Bey Türbesi

Bursa’nın Merkez İlçelerinden Yıldırım İlçesi’nde, Emir Sultan’a giden yolda Şible’den ayrılan Karamazak Sokağı’nda, bir apartmanın arkasındaki boşlukta dört mezar ve yıkılan türbeden kalan bir kitabe bulunur. Bu kabirlerden biri Uşşak Serbülendi Abdürrezak Efendiye aittir.

Karamazak Mahallesi Neresi?

Bursa’nın en eski mahallelerinden Karamazak Mahallesi,Yıldırım ilçesine bağlı bir mahalle olup Emirsultan ile Yeşil arasındadır. Kuzeyi Emirsultan, güneyi Işıklar caddeleri ile sınırlıdır. Bursa Kadı Sicilleri’n den anlaşıldığı üzere Karamazak Mahallesi ismine 1519 yılı kayıtlarında rastlanmaktadır.

Önceleri Kara Abdürrezak olarak anılan mahalle zamanla Karamazak’a dönüşmüştür. 1924 yılında, nüfusu azaldığı için Emirsultan, Küsreciler, İki Kapılı Mescit ve Zeyniler Mahallesi ile birlikte bir muhtarlığa bağlanmıştır.

1966 yılında yayımlanan bir makalesinde Fethi Erden, Âşık Yunus’un gömülünün bulunduğu bu yerin şahıslara satışı yapılarak konut yapımı için izin verildiğini kaydeder

Kara Abdürrezzak Cami ve Türbesi’nden günümüze Emirsultan’a giderken Karamazak yokuşu üzerindeki 3 apartmanın havalandırma boşluklarının ortasında dışardan fark etmenin imkansız olduğu 4 Kabir ve 1 Kitabe kalmıştır.

Kara Abdürrezzak Efendi Niyazi Mısri’nin Uşaklı Şeyhi mi?

Kara Abdürrezzak Türbesinde ki kabir şahidesinde geçen “Abdürrezzak Uşşak Serbülendi” ifadesi tasavvuf tarihçilerinin ihtilafındadır.

“Uşşak” Osmanlı Döneminde Kütahya Vilayeti kazalarından olup ismi Cumhuriyet Dönemi “Uşak”olarak değiştirilmiştir.

Serbülend / سربلند kelimesi Farsça’dan Türkçe’ye geçme bir kelime olup “Başı yüce, yücebaşlı” anlamı taşır.

Tasavvuf Edebiyatı Tarihçisi Üstat Abdülbaki Gölpınarlı bu kabrin, 17. yüzyılda yaşamış Halvetiye Tarikatı’nın büyük isimlerinden Niyazi-i Mısri’nin Uşak’ta tabi olduğu hocası Şeyh Ümmi Sinan veya Halifelerinden Uşaklı Şeyh Mehmed Efendi‘ye ait olduğunu söyler.

Şeyh Ümmi Sinan; Uşak Kabaklar köyünde bulunan Halveti tarikatı Şeyhi Kabaklarlı Alaaddin Uşşaki Hazretlerinin öğrencisi olan Şeyh Yiğitbaşı Ahmet Şemsettin’in öğrencisi ve veliahtıdır. Şeyh Ümmi Sinan Efendi kendinden sonra şeyhliği halifelerinden Uşaklı Şeyh Mehmed Efendi’ye teslim eder.

Kara Abdürrezak Efendi (Karamazak) Türbesi Tarihçesi

Kara Abdürrezak Efendi (Karamazak) Türbesi’nin Niyazi-i Mısri’nin Bursa’ya geldiği 1669 tarihi sonrası rüyasında görerek işaret etmesiyle buraya bir türbe inşa edildiği rivayet edilmektedir.

Söylenceye göre Şeyh Niyazi Mısrî (öl. 1694) buradan geçerken, “Yunus’un kokusunu arıyorum” dermiş.Gördüğü bir rüya üzerine de “Burası Yunus’un makamıdır” demiş.O günden sonra orası bir türbe ve mescit! durumuna getirilmiş.

Bursa ahalisi tarafından Kara Abdürrezak Efendi (Karamazak) Türbesi yada Aşık Yunus Kabri olarak bilinen türbe; Kara Abdürrezzak Cami bahçesine Yedekçizâde Ali Efendi tarafından 1143 H. (1730/31) yılında yapılmıştır.

Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi  Bursa muhasebe defterinin 370 sıra numarasında “Vakf-ı zaviye-i Yunus Emre der mahalle-i Kara Abdürrezzak der Bursa” diye bir kayıt varsa da vakfiyesine dair bir işaret yoktur. 

ABDÜRREZZAK TÜRBESİ/ Karamazak Mahallesinde bulunan türbenin 1143 H. (1730) tarihinde Ali isimli biri tarafından yaptırıldığı, yerde duvara dayalı duran beş satırlık taş kitaben anlaşılmaktadır.Türbe ahşaptan yapılmış, zemini çini ile döşeli iken yapı,tamamen yıkılmış,çevresine yapılan apartmanların arasında yalnız içinde ki dört kabir kalmıştır. Bu kabirler Yunus Emre, Aşık Yunus ve Abdürrezzak’a aittirler. İçlerınden birisinin kime ait olduğu bilinememektedir.

Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler, Cilt:3(Bursa İl Merkezi)/Sabih Erken, Nermin Beşbaş, Hikmet Denizli

KARA ABDÜRREZZAK MESCiDİ/ Fatih devrinde yapılmış bulunan mescidin yerinde bugün ahşap üç Türbe yer almaktadır. Yunus Emre, Aşık Yunus ve Abdürrezzak türbeleri vardır.

Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler, Cilt:3(Bursa İl Merkezi)/Sabih Erken, Nermin Beşbaş, Hikmet Denizli

Karamazak Mahallesi’nde, şimdi apartmanlar arasında sıkışmış kalmış olan Yunus Emre, Aşık Yunus ve Abrurezzak Efendi’nin gömütlerinin bulunduğu yer, 1499 yıllarından itibaren mescid olarak kullanılmaya başlanmıştır.Büyük olasılıkla Bursa’lı Aşık Yunus’un kızı Züleyha’nın ölümü üzerine şairin evi mescide çevrilmiştir. Daha sonra da Sadiye tekkesi’ne dönüşen yapı bugün yoktur.

(MİRAT-I BURSA (1905) s.45; R. KAPLANOĞLU, “Bursalı Aşık Yunus, Yunus Emre’den Mirasını Geri İstiyor” Yeni Biçem der. Bursa, 1993, Sayı: 7, s.22-27.)

Karamazak Türbesi Kitabesi

Karamazak Türbesi’nden günümüze kalan türbe içinde, duvara asılı küçük boy nesih harflerle yazılmış 40 cm X 70cm boyutlarında ki tamir kitabesinden anlaşıldığına göre;

1730 tarihinde Yedekçi-zâde Ali adlı bir kişi tarafından bu türbenin onarılması sırasında konulan bu yazıtta özetle; burada yatan kişiler sayılıp kendisinin de bunu onardığı yazılıdır.

1 - Asıl Sütude gevher elhak Yedekçizade/Methedilmeyi hakeden türbeyi yapan hakikat ehli Yedekçizade
Cud-ü keremle yekta zat-ı cihan pesendi/ Cömertlikte kabul gören eşsiz cihan sahibi 
2 - Rağbet edip bu cayı ihyaya kıldı himmet/ Ahiret gününe rağbet edip bağış yaptı
Üçler makamın icra etti gören beğendi/ Gören beğenip Üçler Makamı(Tasavvufta Manevi Makam)'na benzetti
3 - Evvelki Yunus Emre Aşık Yunus ikinci/ İlki Yunus Emre,Aşık Yunus ikinci
Üçüncü Abdürrezzak Uşşaki serbülendi/ Üçüncüsü Uşşaki Başı Abdürrezzak
4 - Hayrat-ı paki olsun makbul-ü kurbu Bari/ Temiz bir hayır olsun Yaradana yakın olup kabul görsün
Ola şefaat ile banisi behremendi/ Kurucusu ahirette şefaatten hisseder ola
5 - İlham oldu geldi bir zat dedi tarih/ Bir kişinin aklına tarih gelirse 
Üç kabri kıldı ma'mur lillah Ali Efendi. 1143/ Üç kabiri Ali Efendi Allah için türbe ile imar etti.Miladi 1730

Karamazak Türbesi Kitabesi’nin yazıldığı tarih Lale Devri’nin sonlarına denk gelir. Gömütlerin başında, son yıllarda yapıldığı tahmin edilen Melamî-Hamzavî gömüt taşlarının en başındakinde “Merkad-ı Abdürrezzak”, ortasındakinde “Merkad-ı Âşık Yunus”, onun da yanında”Merkad-ı Yunus Emre, Fatiha” yazılıdır.

MİRAT-I BURSA (1905) s.45; R. KAPLANOĞLU, “Bursalı Aşık Yunus, Yunus Emre’den Mirasını Geri İstiyor” Yeni Biçem der. Bursa, 1993, Sayı: 7, s.22-27

Osmanlı mezar taşları arasında hiçbir tarikata mensup olmayan Melami Hamzavi adı verilen, her türlü ritüel ve dini kuralı reddeden, zikir yani ayin yapmayan, kapalı olarak yaşayan ve öldükten sonra ancak kim oldukları mezar taşı kitabelerine yazılan bu topluluk oldukça ilginçtir.

Karamazak Türbesi’nde bulunan 4 mezar ;

• Yunus Emre Kabri: Yunus Emre’nin hatırasına yapılmış makam mezarıdır.
• Aşık Yunus: Emir Sultan Hazretleri’nin dervişi olarak bilinen Sufi Şair Aşık Yunus
• Uşşak Serbülendi Abdürrezak Efendi: Niyazi Mısri’nin Şeyhi Ümmi Sinan
• Okunamayıp kime ait olduğu bilinmiyor. Rivayete göre Abdürrezzak isimli ikinci bir zat